Een legaat is een soort schenking, maar dan na je overlijden. Je bepaalt dat een specifiek geldbedrag of een bepaald object voor iemand is na jouw overlijden. Het voordeel van een legaat is dat het duidelijk omschreven is. Legaten gebruik je bijvoorbeeld om een kunstwerk uit je nalatenschap te schenken aan een museum of goede vriend. Ook kan je een vast geldbedrag nalaten aan je favoriete nichtje of aan een goed doel.
Je kan dus heel gericht een onderdeel uit je nalatenschap een bepaalde bestemming geven.

Iemand die je een legaat nalaat is geen erfgenaam. Die persoon kan je dus niet opnemen voor bijvoorbeeld een derde van je erfenis. Het legaat gaat namelijk voor op de erfenis. Dus eerst krijgen alle legatarissen hun deel. Geld of goederen. Wat er dan overblijft, dat is de erfenis die verdeeld gaat worden onder de erfgenamen. Daarmee is ook een ander belangrijk verschil aan de orde. Bij een erfenis treden de erfgenamen in de rechten en de plichten van de overledene. De erfgenamen moeten dus ook de schulden betalen. De legaten hebben hier niets mee te doen. Een legaat is geen erfdeel, dus treedt ook niet in de schulden. Om deze reden kunnen goede doelen vaak wel een legaat aanvaarden, maar geen erfenis. Als een goed doel een erfenis zou aanvaarden dan loopt zij het risico in de schulden te treden. Bij een legaat is dat nooit het geval.

Zoals hiervoor aangegeven. Bij het afhandelen van de erfenis worden eerst de legaten uitgekeerd. Pas daarna de rest van de erfenis.
Het kan ook zo zijn dat er niet voldoende in de erfenis zit om alle legaten uit te keren. Dan zijn er twee opties, de legaten staan in een volgorde van uitkeren, of alle legaten krijgen slechts een deel. De laatste is de meest gebruikelijk en opgenomen in ons model.
De begunstigde is overleden of bestaat niet meer. In dat geval zal het legaat terugvallen in de erfenis.
Ben je getrouwd of heb je een geregistreerd partnerschap, dan blijft het legaat bij de langstlevende. Het is dan pas opeisbaar als de langstlevende komt te overlijden. Natuurlijk is het legaat ook direct opeisbaar bij faillissement van de langstlevende, of als die een eigen bijdrage in de zorg moet gaan betalen (AWBZ of WLZ clausule).

De erflater kan in het testament zoveel legaten opnemen, vooral in de vorm van geldbedragen, dat er verder geen of weinig erfenis overblijft. Als die andere erfgenamen kinderen zijn, dan kunnen zij zich verzetten. De legaten mogen namelijk niet hun legitieme portie aantasten. Daar blijven de kinderen recht op hebben. Maar let wel, de kinderen moeten daar dan nadrukkelijk een beroep op doen.

Je kan het legaat uitsluiten voor de schoonfamilie. Dan is het uitsluitend van de ontvanger. In de praktijk betekent dit, dat het niet hoeft te worden gedeeld bij een echtscheiding. Wij hebben een “zachte” uitsluitingsclausule. Bij overlijden valt het dan wel in de erfenis van degene aan wie je het legaat hebt nagelaten.