Om mee te kunnen doen aan de verkiezingen moet een politieke partij een vereniging zijn. De partij kan eventueel bestaan uit een combinatie van een stichting en een vereniging. Een politieke partij kan verboden worden door de rechter.
- Politieke partij oprichten
- Vereniging of stichting
- Verkiezingen
- Verenigingsleden
- Politiek partij verbieden
- Uitsluiten van kiesrecht
Politieke partij oprichten
De Grondwet waarborgt de vrijheid van vereniging. Dat grondrecht mag iedereen uitoefenen, bijvoorbeeld door het oprichten van een politieke partij. Er bestaan landelijke politieke partijen, maar ook lokale partijen. Bij de landelijke partijen zijn de lokale afdelingen over het algemeen geen zelfstandige verenigingen. Dat is niet verboden, dus het kan zeker wel.
Vereniging of stichting
Een praktische manier om dat te doen is door het oprichten van een rechtspersoon. In theorie mag je zelf de rechtsvorm bepalen, een vereniging en stichting is dus allebei mogelijk. De kosten verschillen niet veel. Bij de vereniging heb je natuurlijk te maken met leden. Die hebben zeggenschap over het beleid.
Verkiezingen
Maar in de praktijk moet de politieke partij om mee te kunnen doen aan de verkiezingen wel een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid zijn. Dat is namelijk een eis die is opgenomen in de Kieswet. Die vereniging moet bij notariële akte zijn opgericht en in het Handelsregister zijn ingeschreven. Je hebt voor het kiesregister een gewaarmerkt uittreksel uit het Handelsregister nodig. Hierdoor ligt het voor de hand om te kiezen voor een vereniging, ook omdat een vereniging democratisch is. Gelet op deze eisen heeft het dus ook geen nut om een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid op te richten.
Verenigingsleden
Een vereniging als politieke partij moet zich houden aan dezelfde regels als voor andere verenigingen. Zo moet de partij meer dan één lid hebben. Leden kunnen zowel mensen als rechtspersonen zijn. Daarnaast heb je statuten nodig, waarin je onder andere het doel en regelingen over de partijleden (zoals contributie) opneemt. Via onze website richt je heel eenvoudig en dus snel een politieke partij op met standaard statuten.
Politiek partij verbieden
De vrijheid van vereniging zorgt ervoor dat er geen voorafgaand toezicht is op de oprichting van een politieke partij. Je kunt dus alles oprichten dat je wilt.
Bestaande politieke partijen kunnen door de rechter worden verboden en ontbonden. Dat kan als die partij zich schuldig maakt aan strafbare activiteiten of andere activiteiten in strijd met de openbare orde (normen in de maatschappij).
Uitsluiten van kiesrecht
In theorie is het mogelijk dat iemand wordt uitgesloten van het kiesrecht. Dat kan alleen door een rechterlijke uitspraak. Je kunt dan uitgesloten worden van het actief kiesrecht, dat is het recht om te stemmen, en van het passief kiesrecht, het recht om gekozen te worden. In de praktijk is die straf al jaren niet opgelegd. Voor de ouderen onder de lezers: vroeger waren er veel meer mensen die bijvoorbeeld geen passief stemrecht meer hadden. Nu kun je ook vanuit de gevangenis gewoon meedoen aan de verkiezingen.
De meeste kans om deze straf nog te krijgen zou zijn als je fraudeert bij de verkiezingen.
