Om mee te kunnen doen aan de verkiezingen moet een politieke partij een vereniging zijn. De partij kan eventueel bestaan uit een combinatie van een stichting en een vereniging.
Politieke partij oprichten
De Grondwet waarborgt de vrijheid van vereniging. Dat grondrecht mag iedereen uitoefenen, bijvoorbeeld door het oprichten van een politieke partij. Er bestaan landelijke politieke partijen, maar ook lokale partijen. Bij de landelijke partijen zijn de lokale afdelingen over het algemeen geen zelfstandige verenigingen. Dat is niet verboden, dus het kan zeker wel.
Vereniging of stichting
Een praktische manier om dat te doen is door het oprichten van een rechtspersoon. In theorie mag je zelf de rechtsvorm bepalen, een vereniging en stichting is dus allebei mogelijk. De kosten verschillen niet veel. Bij de vereniging heb je natuurlijk te maken met leden. Die hebben zeggenschap over het beleid.
Verkiezingen
Maar in de praktijk moet de politieke partij om mee te kunnen doen aan de verkiezingen wel een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid zijn. Dat is namelijk een eis die is opgenomen in de Kieswet. Die vereniging moet bij notariële akte zijn opgericht en in het Handelsregister zijn ingeschreven. Je hebt voor het kiesregister een gewaarmerkt uittreksel uit het Handelsregister nodig. Hierdoor ligt het voor de hand om te kiezen voor een vereniging, ook omdat een vereniging democratisch is. Gelet op deze eisen heeft het dus ook geen nut om een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid op te richten.
Verenigingsleden
Een vereniging als politieke partij moet zich houden aan dezelfde regels als voor andere verenigingen. Zo moet de partij meer dan één lid hebben. Leden kunnen zowel mensen als rechtspersonen zijn. Daarnaast heb je statuten nodig, waarin je onder andere het doel en regelingen over de partijleden (zoals contributie) opneemt.
Let op: politieke partijen kunnen door de rechter worden verboden en ontbonden bij strafbare activiteiten of andere activiteiten in strijd met de openbare orde (normen in de maatschappij).
